ÇEVRE POLİTİKAMIZ
GERİ DÖNÜŞÜM NEDİR ?
“Geri dönüşüm-Yeniden Kazanım” terim olarak, kullanım dışı kalan nesnenin yani çöpün ham madde olarak kullanılıp yeniden imalata katılmasıdır.
1.1. Geri Kazanma: Tabii kaynakların sınırsız olmadığı, dikkatlice kullanılmadığı takdirde bir gün bu kaynakların tükeneceği şüphesizdir. Kaynak israfını önlemenin yanında, hayat standartlarını yükseltme çabaları ve ortaya çıkan enerji krizi ile bu gerçeği gören gelişmiş ülkeler atıkların geri kazınılması ve tekrar kullanılması için yöntemler aramış ve geliştirmişlerdir. Aynı gerçeğin ışığı altında Avrupa Ekonomik Topluluğu üye ülkelerde atıkların geri kazanılması şartını getirmiştir.
-
Kalkınma çabasında olan ve ekonomik zorluklarla karşı karşıya bulunan gelişmekte olan ülkelerin de tabii kaynaklarından uzun vadede ve maksimum bir şekilde faydalanabilmeleri için atık israfına son vermeleri, ekonomik değeri olan maddeleri geri kazanma ve tekrar kullanma yöntemlerini araştırmaları gerekmektedir.
Demir, çelik, bakır, kurşun, kağıt, plastik, kauçuk, cam gibi maddelerin geri kazanılması ve tekrar kullanılması, tabii kaynaklarımızın tükenmesini önleyeceği gibi ülke ihtiyaçlarını karşılayabilmek için ithal edilen hurda malzemeye ödenen döviz miktarını da azaltacak, kullanılan enerjiden büyük ölçüde tasarruf edilecektir.
En az yukarıda sayılanlar kadar önemli olan diğer bir husus da uzaklaştırılacak katı atık miktarlarındaki büyük azalma ve dolayısıyla çevre kirliliğinin önemli ölçüde önlenmesidir. Özellikle katı atıkları düzenli bir şekilde bertaraf edebilmek için yeterli alan bulunmayan ülkeler için katı atık miktarının ve hacminin azalması büyük bir avantajdır.
Araştırmalara göre metallerin geri kazanılması için harcanan enerji metallerinin madenlerden çıkartılması için gereken enerjiden çok daha azdır. Şöyle ki; geri kazanılmış metalden 1 ton alüminyum yapmak için gereken enerji cevherden yapılacak alüminyum için harcanan enerjinin %4’üdür.
Aynı şekilde bakır bileşimlerin, geri kazanılması için gereken enerji bu metalin madenlerden çıkartılması için gereken enerjinin sadece % 13, ve demir/çelik için % 19’u kadardır. (Lyons ve Tonkin, 1975).Aynı şekilde l ton kullanılmış kağıdın geri kazanılması ile 17 ağaç kurtarılmakta, 4100 kilovat saatlik enerji tasarruf edilmektedir ki bu miktar bir ailenin ortalama olarak l yılda kullandıkları elektrik enerjisidir.
Atıkların önemli bir miktarını geri dönüştürülerek ve yeniden kullanılabilir malzemeler yapılmaktadır. Örneğin; atıklar içindeki cam, metal, plastik ve kağıt/karton gibi atıklar çeşitli işlemlerden geçirilerek yeni bir hammadde olarak değerlendirilebilmektedir.
Bu atıkların hammadde gibi kullanılarak şişe, kutu, plastik, kağıt, gübre gibi yeni bir maddeye dönüştürülmelerine geri dönüşüm denir. Sağlıklı bir geri dönüşüm sisteminin ilk basamağı ise bu malzemelerin kaynağında ayırtmak sureti ile toplanılmasıdır.
Geri dönüştürülebilir nitelikteki bu atıklar normal çöple karıştığında bu malzemelerden üretilen ikincil malzemeler çok daha düşük nitelikte olmakta ve temizlik işlemlerinde sorunlar olabilmektedir. Bu yüzden geri dönüşüm işleminin en önemli basamağını kaynakta ayırtma ve ayrı toplama oluşturur.
1.1.2. NEDEN GERİ DÖNÜŞÜM ?
Tükettiğimiz maddeleri yeniden dönüşüm halkası içine katabildiğimiz zaman öncelikle bunların tekrar ham madde olarak kullanılmasını sağlamış oluruz. Böylece insan nüfusunun artışı ile paralel olarak artan tüketimin doğal dengeyi bozması doğadan aldıklarımızı tekrar doğaya vererek azda olsa engellenmiş olur.
Bununla birlikte yeniden dönüştürülebilen maddelerin tekrar ham madde olarak kullanılması büyük miktarda enerji tasarrufunu mümkün kılar. Bir örnek vermek gerekirse yeniden kazanılabilir alüminyumun kullanılması alüminyumun sıfırdan imal edilmesine oranla %35’e varan enerji tasarrufu sağlamaktadır.
Çöpteki nesneleri ham madde olarak kullandığımız vakit çevre kirliliğinin her geçen gün artmasını da önleyebiliriz. Hurda kağıdı tekrar kağıt imalatında kullandığımızda hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini %35, su kullanımını %45 azaltıyoruz. Örneğin bir ton atık kağıdın kağıt hamuruna katılmasıyla 20 ağacın kesilmesini engelleyebiliyoruz.
Öyleyse, çevremize-doğaya, ülke ekonomisine ve de kendimize olan sorumluluğumuzdan dolayı günümüzde hepimizin yeniden dönüşüm projesi içinde yer alması gerekmektedir.
- 2. HANGİ MADDELER GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR?
Çöpün içindeki geri dönüştürülebilir malzemelerin önemli bir miktarını yiyecek ve içecek ambalajlarında kullanılan metal plastik ve cam atıklar ile kağıt ve karton oluşturmaktadır. Bunun yanında kemik, tekstil parçaları da özel ayırtma tesislerinde geri dönüştürülebilmektedir.
- 3. GERİ DÖNÜŞÜM SİSTEMİNİN 5 TEMEL BASAMAĞI
3.1. Kaynakta Ayırtma; Değerlendirilebilir nitelikli atıkları çöple karışmadan oluştukları kaynakta ayırtarak biriktirme.
3.2. Değerlendirilebilir Atıkları Ayrı Toplama; Bu işlem değerlendirilebilir atıkların çöple karışmadan temiz bir şekilde ayrı toplanmasını sağlar.
3.3.Sınıflama; Bu işlem kaynağında ayrı toplanan malzemelerin cam, metal plastik ve kağıt bazında sınıflara ayrılmasını sağlar.
3.4.Değerlendirme; Temiz ayrılmış kullanılmış malzemelerin ekonomiğe geri dönüşüm işlemidir. Bu işlemde malzeme kimyasal ve fiziksel olarak değişime uğrayarak yeni bir malzeme olarak ekonomiye geri döner.
3.5. Yeni Ürünü Ekonomiye Kazandırma; Geri dönüştürülen ürünün yeniden kullanıma sunulmasıdır.
- 4. ATIKLARIN TOPLANMA-DEPOLANMA ŞEKİLLERİ
4.1. ÇÖPLERİN AYRI TOPLAMA SİSTEMİ
• Ev, okul, işyerlerinizde biriken atıkların önemli bir bölümü yeniden değerlendirilebilen nitelikte atıklardır. Bu değerlendirilebilen atıkları temiz ve ayrı olarak toplayabilirsek bunlardan yeni ürünler üreterek geri kazanabiliriz. Lastik ve metal ambalaj atıkları doğada uzun yıllar bozulmadığından çevremizde görülmüş ve kullanım bakımından da kirletmektedir. Geri kazanma işlemiyle hem atık miktarını azaltmış hem de malzeme tüketimini azaltarak doğal kaynakları korumuş olacağız. Ayrıca metal ve plastik ambalajların geri kazanılmasıyla %95 enerji tasarrufu ağlayacağız. Bu çalışmamızın daha başarılı ve sizlere daha faydalı olması için hepimize bazı görevler düşmektedir.
• Konteynerlerin ve çevresinin temizliğine dikkat edilmeli.
• Konteynerlerin dışına ve çevresine kesinlikle çöp atmayalım ve attırmayalım.
• Konteynerlerin kapaklarını daima kapalı tutalım. Konteynerleridolduğunda derhal haber verelim.
4.2 AMBALAJ ATIKLARININ GERİ TOPLANMASI
Ambalaj atıklarınızı sarı renkli torbalarda biriktirin.
Yetkililerce belirtilen zamanlarda dışarıya koyun veya sarı renkli ambalaj konteynerine atın.
Sarı Renkli Ambalaj Konteynerine Atılacak Malzemeler
• Plastik su, meşrubat, şampuan ve sıvı deterjan şişeleri, plastik torbalar.
• Teneke- alüminyum meşrubat ve konserve kutuları.
• Yoğurt, krema gibi yiyeceklerin konduğu plastik kaplar.
• Alüminyum folyo kaplı yiyecek ve içecek kutuları.
• Karton ve alüminyumdan yapılmış meyve suyu ve süt kutuları.
Her türlü plastik maddeden yapılmış ve geri dönüş işareti olan malzemeler.
Sarı Renkli Ambalaj Konteynerine Atılmaması Gereken Malzemeler
• Motor yağı bidonu.
• Agresol, boya bidonu ve teneke kutuları.
• Margarin kapları.
• Kirli ve yağlı şişeler.
4.3. KAĞIT ATIKLARIN GERİ TOPLANMASI
Kağıt atıklarınızı mavi renkli torbalarda biriktirin ve yetkililerce belirtilen zamanlarda dışarıya koyun veya mavi renkli kağıt konteynerine atın.
Mavi Renkli Kağıt Konteynerine Atılacak Maddeler
• Gazete, dergi ve mecmualar
• Defterler, kitaplar, kataloglar, prospektüsler
• Kartonlar (katlayarak koyun)
• Formlar, bilgisayar kağıtları.
• Sigara paketlerinin sadece kağıtları.
• Plastik içermeyen bisküvi, çikolata, sakız vb. Maddelerinin sadece kağıtları.
• Not kağıtları ve temiz kağıt torbalar.
Mavi Renkli Kağıt Konteynerine Atılmaması Gereken Malzemeler
• Yağlı ve ıslanmış kağıtlar.
• Karbon ve faks kağıtları.
• Duvar kağıtları,
• Yapıştırma bantları.
• Manyetik bantlar ve kartlar
• Yapışkanlı mumlu kağıtlar, kaplama kağıtları.
• Tuvaalet kağıtları
• Kağıt ve havlu mendiller
• Hijyen ve hijyenik pedler gibi temizlik kağıtları.
Kağıt Kutusu Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar
- Evinizde özellikle kağıtları toplayabilecek bir kağıt kutusu bulundurun.Bu ayrımı daha kolay kapabilmenizi sağlayacaktır.
• Kartonları kağıt kutusuna katlanmış bir biçimde atın.Aksi takdirde karton oldukça fazla yer kaplayacaktır.
• Kağıt kutularını sürekli kapalı tutunuz. Kutuya yağmur suyu girmemeli. Çünkü nemli kağıdın geri kazanılması mümkün değildir.
• Kağıtları kutuya sıkıştırmayın.
4.4. CAMLARIN GERİ TOPLANMASI
Cam atıklarınızı biriktirin. Yetkililerce belirtilen zamanlarda dışarıya bırakın veya cam kumbaralarına atın.
Cam Kumbaralarına Atılacak Malzemeler
• Kapaksız cam şişeler.
• Cam su bardakları, sürahi, vazo vb.
• Cam kavanozlar.
Cam Kumbaralarına Atılmaması Gereken Malzemeler
• Porselen ve seramik parçaları.
• Ampul florasan vb. Maddeler
• Çok kirli camlar.
• Ayna ve pencere gibi düz camlar.
• Araç camları.
4.5. PİLLERİN GERİ TOPLANMASI
Muhtelif cihazlarda kullandığımız pillerin, çoğunda, yüksek oranda ağır metal (civa, katmiyumvb.) bulunmaktadır. Bu tür piller kontrolsüz olarak tabiata atıldığında oldukça önemli zararlar oluşmaktadır. Bu sebeple öncelikle elektrik enerjisini veya civa, katmiyum gibi ağır metal içermeyen pilleri tercih edin. Atılacak pillerinizi pil torbasına biriktirip merkezi yerlerdeki pil kutularına atın.
4.6. DİĞER ATIKLARIN TOPLANMASI
- a. Katı Atıkların Depolanması:
Katı atık depolama alanları, katı atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek bir şekilde çevremizden uzaklaştırılması için yapılan özel depolama sahalarıdır. Bu alanlar yerleşim alanlarından uzakta ve geçirimsiz topraklar üzerine yapılan özel alanlardır. Genellikle çok derin olmayan bir çukur şeklinde tasarlanmış olan bu alanların yan ve taban bölümleri bu katı atıklardan kaynaklanan atık suların dışarıya sızmasını önleyici malzemelerle kaplanmıştır. Bu nedenle depolama alannına serilen atıklardan meydana gelen süzüntü suları tabii ortamla temas etmez. Bu alana serilen evsel atıkların üzeri ise daha sonra toprak ile örtülerek kapanır. Evsel atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde depolandığı bu alanlara “düzenli depolama alanı” ismi verilmektedir.
Bu alanlarda depolanan organik atıklar (Yiyecek atıkları, bitki atıkları vs.) su, nem, sıcaklık gibi etkenlerle değişime uğrarlar. Organik atıkların bu şekilde değişime uğramasına “Çözünme” denir. Çözünme havasız ortamda gerçekleşirse, metan gazı gibi çeşitli yanıcı gazların oluşumuna sebep olabilir. Bu gazlar enerji kaynağı olarak kullanılabileceği gibi kontrol altında tutulmazlarsa tehlikeli olabilirler. (Bu çözünme sonucunda elde edilen gübre, tarım yapılan toprağı zenginleştirmek için kullanılır.)
- b. Yakma:
Büyük şehirlerde ve çöp depolama alanı bulma imkanının sınırlı olduğu bölgelerde atıkların imha edilmesi için yakma yönteminden yararlanılabilir. Yakma işleminde atıklar yüksek sıcaklıklarda büyük fırınlar içinde yakılarak tamamen imha edilirler. Bu işlem iki şekilde uygulanır.
b.1. Enerji elde edilerek yakma:
Ambalaj atıkları ve diğer ısı değeri yüksek olan katı atıklar gibi yakıldığında kalorifik değerleri yüksek olduğu için enerji elde edilebilir. Bu enerji konutların, büyük tesislerin ısıtılmasında kullanılabilir veya elektrik enerjisine dönüştürülerek yararlanılabilir.
Evsel atıkların yakılarak enerjiye çevrilmesi oldukça pahalı bir yöntem olduğu için genellikle gelişmiş ülkelerde ve büyük kentlerde uygulanmaktadır. Bu yöntem sonrasında atık miktarı büyük ölçüde azaltıldığı için atıkların depolanması için büyük ölçüde yer kazancı söz konusudur.
b.2. Enerji kazanımsız yakma:
Bu yöntem daha çok zehirli ve tehlikeli atıkları ortadan kaldırmak için kullanılır. Yakma işlemi sırasında çıkan gazların hava kirliliğine yol açmaması için özel filtrelerin kullanbaca filtreleılması gereklidir. Bu özel filtreler sayesinde yanma sırasında ortaya çıkan zararlı gazlar tutularak havaya karışması önlenir. Yakma sonucunda geriye kalan kül ve metal parçaları gibi artıklar ise, inşaat ve yapı malzemesi olarak yol ve asfalt yapımında kullanılabilir.
- c. Kompostlaştırma ve Organik Geri Kazanım:
Organik atıkların (Özellikle yiyecek ve bitki atıkları) kontrollu ortamlarda çözündürülerek meydana getirilen zengin toprak yapma işlemine “Kompostlama” denir. Organik atıklar; nem, hava ve sıcaklık gibi etkenlere bağlı olarak çürümeye başlar. Bu çürüme sonucunda elde edilen gübre, içerdiği faydalı mineraller nedeni ile tarım yapılan toprakları zenginleştirmek veya bitki ötüsünü geliştirmek için kullanılır.
- d. Geri Kazanım ve Geri Dönüşüm:
Cam, metal, plastik ve kağıt/karton gibi değerlendirilebilir atıklar çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçirilerek yeni bir hammaddeye veya ürüne dönüştürülebilirler. Bu atıkların bir takım işlemlerden geçirildikten sonra ikinci bir hammadde olarak üretim sürecine sokulmasına Geri Dönüşüm denir. Bu süreç her bir atık türü için malzemenin cins ve niteliğine göre farklılık gösterir.
Geri kazanım terimi ise “tekrar kullanım ve geri dönüşüm” kavramlarını da içerdiği için biraz daha geniş kapsamlıdır. Değerlendirilebilir atıkların kaynağında ayrı toplanması, sınıflandırılması, fiziksel ve kimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye dönüştürülmesi işlemlerinin bütünü Geri Kazanım olarak adlandırılır.
Geri dönüştürülebilir atıklardan yeni ürün ve malzemeler üretmek için en temel konu bu atıkların oluştukları kaynakta temiz ve türlerine göre ayrılmış olarak biriktirilmesidir. Değerlendirilebilir atıklar diğer atıklar ile karıştırılırsa kirleneceği için elde edilecek yeni ürünün kalitesi düşük olur. Bu nedenle geri dönüştürülebilir atıklar, diğer atıklardan yani çöplerden ayrı ve temiz olarak toplanmalıdır.
- 5. GERİ DÖNÜŞÜMÜN UYGULAMASININ AŞAMALARI
– 1- Değerlendirilebilir atıkların (Cam, metal, plastik ve kağıt/karton) diğer atıklar ile karıştırılmadan temiz bir şekilde ayrı olarak biriktirilmelidir.
– 2- Ayrı olarak biriktirilen bu atıklar, çöple karışmadan temiz bir şekilde belediyeler tarafından uygun araçlar kullanılıarak ayrı toplanır.
– 3- Kaynağında ayrı toplanan bu atıklar ayırma tesisilerindecinslerine göre (cam, metal, plastik, kağıt/karton olarak) sınıflandırılır. Bu üç işlem geri kazanım olarak tanımlanmaktadır.
– 4- Geri kazanılan atıklar tekrar işlenmek ve değerlendirilmek üzere geri dönüşüm işletmelerine sevk edilir. Geri dönüşüm işlemi her malzeme türü için farklı işlemlerden oluşur.
– 5- Geri dönüşüm işlemi çoğu kez önemli ölçüde ekonomik ve çevre kazançları oluşturur.
- 6. GERİ DÖNÜŞÜMÜN YARARLARI NELERDİR?
a. Doğal kaynaklarımız korunur:
Kullanılmış ambalaj ve benzeri değerlendirilebilir atıkların bir hammadde kaynağı olarak kullanılması, yerine kullanıldığı malzeme için tüketilmesi gereken hammaddenin veya doğal kaynağın korunması gibi önemli bir tasarrufu doğurur. Doğal kaynaklarımız, dünya nüfusunun ve tüketimin artması sebebi ile her geçen gün azalmaktadır. Bu nedenle doğal kaynaklarımızın daha verimli bir şekilde kullanılması gerekmektedir.
- b. Enerji tasarrufu sağlanır:
Geri dönüşüm sırasında uygulanan fiziksel ve kimyasal işlem sayısı, normal üretim işlemlerine göre daha az olduğu için, geri dönüşüm ile malzeme üretilmesinde önemli bir enerji tasarrufu sağlanır. Geri dönüşüm ile tasarruf edilen enerji miktarı atık cins ve bileşimine bağlı olarak değişmektedir. Örneğin bir alüminyum kutunun geri dönüşümü ile %90, kağıdın geri dönüşümü ile %60 oranında enerji tasarrufu sağlandığı bir çok uzman tarafından ifade edilmektedir.
- c. Atık miktarı azalır:
Geri dönüşüm sayesinde çöplüklere daha az atık gider ve buna ek olarak bu atıkların taşınması ve depolanması kolaylaşır, çünkü artık daha az çöp alanı ve daha az enerji gerekmektedir.
d. Geri dönüşüm ekonomiye katkı sağlar:
Geri dönüşüm sayesinde hammaddelerin azalması ve doğal kaynakların tükenmesi önlenecek, böylelikle ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır.
Çevre açısından;Yurdumuzda üretilen kağıt ve karton imalinde SEKA’nın bazı fabrikaları hariç olmak üzere, üretim tamamen hazır ithal selüloz , saman ve atık kağıttan yapılmaktadır. İyi organize edilmiş bir toplama sistemi belediyelerin katı atık toplama yüklerini hafifleteceği gibi, çöplüklerde bertaraf edilmesi işlemini de önleyecektir. Ayrıca, üretimin atık kağıt kullanılarak yapılması halinde imalat için gerekli olan su ve kimyevi maddelerin daha az kullanılacak olması ÇEVRE KORUNMASI açısından son derece önemlidir.
Orman kaynakları açısından;Türkiye’de orman kaynakları kağıt üretimine paralel olarak gelişmemekte, bu yüzden kağıt sanayii için hammadde sıkıntısı doğmaktadır. 1 ton kağıt üretimi için takriben 3 m³ ağaca ihtiyaç vardır ki, atık kağıdın değerlendirilebilmesi ile odun kullanımı sınırlandırılabilmek
Enerji Tasarrufu;Kağıt üretiminde odun yerine atık kağıt kullanılması durumunda üretim için lüzumlu enerji ihtiyacı daha azdır. Zira atık kağıt, hammadde olarak kullanılan odundan selüloz üretimine nazaran çok daha az enerji harcanarak hammadde haline getirilebilmektedir. Bu yüzden mühim ölçüde enerji tasarrufu sağlanmaktadır.
Hammadde Kaynağı ve Kimyevi Madde tasarrufu;Atık kağıtların kullanımı, kullanıldığı ölçüde bir hammadde kaynağı oluşturmaktadır. Bu nedenle atık kağıt kullanımı halinde, kağıdın bünyesinde bulunan bazı kimyevi maddeler de geri kazanıldığından kimyevi madde tasarrufu gerçekleşmektedir.
Maddi tasarruf;Atık kağıdın ülke içinde toplanıp kullanılması ile yurt dışından selüloz ve atık kağıt ithalinin azalması ile mühim ölçüde tasarruf temin edilecektir. Ayrıca, atık kağıdın toplanması, tasnifi ve nakliyesi dolayısıyla yeni istihdam sahaları ortaya çıkacaktır.
- 7. GERİ KAZANIM KONUSUNDA BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?
• Geri dönüşüm ve tekrar kullanımın ötesinde, atıkların özelliklerinden yararlanılarak içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal veya biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesine geri kazanım denilmektedir.
• Geri kazanımla, doğal kaynaklarımız korunur, enerji tasarrufu sağlanır, ekonomiye katkı sağlanır, çöplüğe giden atık miktarı azalır ve geleceğe yatırım yapılır.
• Türkiye’de atıkların geri kazanımı konusunda uzun yıllardır süregelen çalışmalar vardır. Cam, kağıt, karton, plastik ve metol gibi atıklar özellikle çöp dökme sahalarından ve sokak toplayıcıları kanalı ile sokaklardan toplanmakta ve hammadde kaynağı olarak çeşitli sektörlerde kullanılmaktadır.
• Kullanılmış ambalajların ve diğer değerlendirilebilir atıkların genel çöpten ayrı ve temiz olarak toplanması yöntemi geri kazanım sürecinin ilk aşamasını oluşturmaktadır. Ayrı toplanan geri kazanılabilir atıkların geri dönüşüm işlemine tabi tutulabilmesi için cinslerine göre de ayrılmaları gerekmektedir.
• Türkiye’de çöp miktarının yaklaşık % 15-20 sini geri kazanılabilir nitelikli atıklar oluşturmaktadır.
• Ambalaj çöp değil, aynı zamanda bir hammaddedir. Yeniden kazanımı mümkün olan ambalajları evlerimizde ayrı toplayalım.
• Herhangi bir ürünü alırken geri dönüşümlü olmasına dikkat edelim. Kağıtlarımızı, defterlerimizi tutumlu kullanıp, kullanılmış kağıtları geri kazanalım.
• Tükettiğimiz kağıtları çöpe atmak yerine toplayıp ekonomiye kazandırabilir ve çevre kirliliğini önleyebiliriz.
• Bir ton kullanılmış beyaz kağıt, geri kazanıldığında 16 adet çam ağacının, bir ton kullanılmış gazete kağıdı geri kazanıldığında ise 8 adet çam ağacının kesilmesi önlenmiş olacaktır.
• İnsanların birbirlerine gönderdiği mektupların %44’ü okunmamaktadır.
• Yalnızca 100.000 aile gereksiz yazışmayı durdurursa, her yıl 150000 ağaç kesilmekten kurtulacaktır.
• Bir insan, ömrünün 8 ayını, gereksiz yazışma zarflarını açarak geçirmektedir. Bir büro elemanı yılda, 81 kilo yüksek vasıflı kağıdı çöpe atmaktadır.
• Bir kere kullanıp atacağımız poşetler yerine, sürekli kullanabileceğimiz bez torba sepet ve fileleri tercih edelim.
• Plastikler doğada parçalanma süresi en uzun olan maddeler olduğu için yok edilmesi güçtür. Bu nedenle bu maddeler mümkün olduğunca ayrı biriktirilip geri kazanılmaları sağlanmalıdır.
• Plastik ambalaj atıldan yıkanıp granül haline dönüştürülerek ikincil ürün üretiminde hammadde olarak kullanılmaktadır. Sera örtüsü, otomotiv sektöründe plastik torba, marley, pis su borusu elyaf ve dolgu malzemesi, araba yedek parçası yapımında kullanılmaktadır.
• Yeni üretime kıyasla, metal ve plastikte %95 enerji tasarrufu sağlarız.
• Geri dönen her bir ton cam için yaklaşık 100 litre petrol tasarruf edilmiş olacaktır.
• Bir cam şişe doğada 4000 yıl, plastik 1000 yıl, çiklet 5 yıl, bira kutusu 10-100 yıl, sigara filtresi 2 yıl süreyle yok olmamaktadır.
Evsel atıklar arasındaki cam şişe ve kavanozların geri dönüşümü ülkemizde oldukça eski yıllara uzanmaktadır fakat yaygın olmadığından pek az kişi tarafından bilinir. Renklerine göre ayrılan cam şişe ve kavanozlar ve diğer cam atıklar kırılarak cam tozu haline getirilir. Cam tozu, kum, kireçtaşı ve soda külü ile karıştırılır ve yüksek sıcaklıkta şekillendirilerek yeni ürünlere dönüştürülür.
Kalkınma çabasında olan ve ekonomik zorluklarla karşı karşıya bulunan gelişmekte olan ülkelerin de tabii kaynaklarından uzun vadede ve maksimum bir şekilde faydalanabilmeleri için atık israfına son vermeleri, ekonomik değeri olan maddeleri geri kazanma ve tekrar kullanma yöntemlerini araştırmaları gerekmektedir.
Demir, çelik, bakır, kurşun, kağıt, plastik, kauçuk, cam gibi maddelerin geri kazanılması ve tekrar kullanılması, tabii kaynaklarımızın tükenmesini önleyeceği gibi ülke ihtiyaçlarını karşılayabilmek için ithal edilen hurda malzemeye ödenen döviz miktarını da azaltacak, kullanılan enerjiden büyük ölçüde tasarruf edilecektir.
En az yukarıda sayılanlar kadar önemli olan diğer bir husus da uzaklaştırılacak katı atık miktarlarındaki büyük azalma ve dolayısıyla çevre kirliliğinin önemli ölçüde önlenmesidir. Özellikle katı atıkları düzenli bir şekilde bertaraf edebilmek için yeterli alan bulunmayan ülkeler için katı atık miktarının ve hacminin azalması büyük bir avantajdır.
Araştırmalara göre metallerin geri kazanılması için harcanan enerji metallerinin madenlerden çıkartılması için gereken enerjiden çok daha azdır. Şöyle ki; geri kazanılmış metalden 1 ton alüminyum yapmak için gereken enerji cevherden yapılacak alüminyum için harcanan enerjinin %4’üdür.
Aynı şekilde bakır bileşimlerin, geri kazanılması için gereken enerji bu metalin madenlerden çıkartılması için gereken enerjinin sadece % 13, ve demir/çelik için % 19’u kadardır. (Lyons ve Tonkin, 1975).Aynı şekilde l ton kullanılmış kağıdın geri kazanılması ile 17 ağaç kurtarılmakta, 4100 kilovat saatlik enerji tasarruf edilmektedir ki bu miktar bir ailenin ortalama olarak l yılda kullandıkları elektrik enerjisidir.
Atıkların önemli bir miktarını geri dönüştürülerek ve yeniden kullanılabilir malzemeler yapılmaktadır. Örneğin; atıklar içindeki cam, metal, plastik ve kağıt/karton gibi atıklar çeşitli işlemlerden geçirilerek yeni bir hammadde olarak değerlendirilebilmektedir.
Bu atıkların hammadde gibi kullanılarak şişe, kutu, plastik, kağıt, gübre gibi yeni bir maddeye dönüştürülmelerine geri dönüşüm denir. Sağlıklı bir geri dönüşüm sisteminin ilk basamağı ise bu malzemelerin kaynağında ayırtmak sureti ile toplanılmasıdır.
Geri dönüştürülebilir nitelikteki bu atıklar normal çöple karıştığında bu malzemelerden üretilen ikincil malzemeler çok daha düşük nitelikte olmakta ve temizlik işlemlerinde sorunlar olabilmektedir. Bu yüzden geri dönüşüm işleminin en önemli basamağını kaynakta ayırtma ve ayrı toplama oluşturur.
1.1.2. NEDEN GERİ DÖNÜŞÜM ?
Tükettiğimiz maddeleri yeniden dönüşüm halkası içine katabildiğimiz zaman öncelikle bunların tekrar ham madde olarak kullanılmasını sağlamış oluruz. Böylece insan nüfusunun artışı ile paralel olarak artan tüketimin doğal dengeyi bozması doğadan aldıklarımızı tekrar doğaya vererek azda olsa engellenmiş olur.
Bununla birlikte yeniden dönüştürülebilen maddelerin tekrar ham madde olarak kullanılması büyük miktarda enerji tasarrufunu mümkün kılar. Bir örnek vermek gerekirse yeniden kazanılabilir alüminyumun kullanılması alüminyumun sıfırdan imal edilmesine oranla %35’e varan enerji tasarrufu sağlamaktadır.
Çöpteki nesneleri ham madde olarak kullandığımız vakit çevre kirliliğinin her geçen gün artmasını da önleyebiliriz. Hurda kağıdı tekrar kağıt imalatında kullandığımızda hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini %35, su kullanımını %45 azaltıyoruz. Örneğin bir ton atık kağıdın kağıt hamuruna katılmasıyla 20 ağacın kesilmesini engelleyebiliyoruz.
Öyleyse, çevremize-doğaya, ülke ekonomisine ve de kendimize olan sorumluluğumuzdan dolayı günümüzde hepimizin yeniden dönüşüm projesi içinde yer alması gerekmektedir.
- 2. HANGİ MADDELER GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR?
Çöpün içindeki geri dönüştürülebilir malzemelerin önemli bir miktarını yiyecek ve içecek ambalajlarında kullanılan metal plastik ve cam atıklar ile kağıt ve karton oluşturmaktadır. Bunun yanında kemik, tekstil parçaları da özel ayırtma tesislerinde geri dönüştürülebilmektedir. - 3. GERİ DÖNÜŞÜM SİSTEMİNİN 5 TEMEL BASAMAĞI
3.1. Kaynakta Ayırtma; Değerlendirilebilir nitelikli atıkları çöple karışmadan oluştukları kaynakta ayırtarak biriktirme.
3.2. Değerlendirilebilir Atıkları Ayrı Toplama; Bu işlem değerlendirilebilir atıkların çöple karışmadan temiz bir şekilde ayrı toplanmasını sağlar.
3.3.Sınıflama; Bu işlem kaynağında ayrı toplanan malzemelerin cam, metal plastik ve kağıt bazında sınıflara ayrılmasını sağlar.
3.4.Değerlendirme; Temiz ayrılmış kullanılmış malzemelerin ekonomiğe geri dönüşüm işlemidir. Bu işlemde malzeme kimyasal ve fiziksel olarak değişime uğrayarak yeni bir malzeme olarak ekonomiye geri döner.
3.5. Yeni Ürünü Ekonomiye Kazandırma; Geri dönüştürülen ürünün yeniden kullanıma sunulmasıdır. - 4. ATIKLARIN TOPLANMA-DEPOLANMA ŞEKİLLERİ
4.1. ÇÖPLERİN AYRI TOPLAMA SİSTEMİ
• Ev, okul, işyerlerinizde biriken atıkların önemli bir bölümü yeniden değerlendirilebilen nitelikte atıklardır. Bu değerlendirilebilen atıkları temiz ve ayrı olarak toplayabilirsek bunlardan yeni ürünler üreterek geri kazanabiliriz. Lastik ve metal ambalaj atıkları doğada uzun yıllar bozulmadığından çevremizde görülmüş ve kullanım bakımından da kirletmektedir. Geri kazanma işlemiyle hem atık miktarını azaltmış hem de malzeme tüketimini azaltarak doğal kaynakları korumuş olacağız. Ayrıca metal ve plastik ambalajların geri kazanılmasıyla %95 enerji tasarrufu ağlayacağız. Bu çalışmamızın daha başarılı ve sizlere daha faydalı olması için hepimize bazı görevler düşmektedir.
• Konteynerlerin ve çevresinin temizliğine dikkat edilmeli.
• Konteynerlerin dışına ve çevresine kesinlikle çöp atmayalım ve attırmayalım.
• Konteynerlerin kapaklarını daima kapalı tutalım. Konteynerleridolduğunda derhal haber verelim.
4.2 AMBALAJ ATIKLARININ GERİ TOPLANMASI
Ambalaj atıklarınızı sarı renkli torbalarda biriktirin.
Yetkililerce belirtilen zamanlarda dışarıya koyun veya sarı renkli ambalaj konteynerine atın.
Sarı Renkli Ambalaj Konteynerine Atılacak Malzemeler
• Plastik su, meşrubat, şampuan ve sıvı deterjan şişeleri, plastik torbalar.
• Teneke- alüminyum meşrubat ve konserve kutuları.
• Yoğurt, krema gibi yiyeceklerin konduğu plastik kaplar.
• Alüminyum folyo kaplı yiyecek ve içecek kutuları.
• Karton ve alüminyumdan yapılmış meyve suyu ve süt kutuları.
Her türlü plastik maddeden yapılmış ve geri dönüş işareti olan malzemeler.
Sarı Renkli Ambalaj Konteynerine Atılmaması Gereken Malzemeler
• Motor yağı bidonu.
• Agresol, boya bidonu ve teneke kutuları.
• Margarin kapları.
• Kirli ve yağlı şişeler.
4.3. KAĞIT ATIKLARIN GERİ TOPLANMASI
Kağıt atıklarınızı mavi renkli torbalarda biriktirin ve yetkililerce belirtilen zamanlarda dışarıya koyun veya mavi renkli kağıt konteynerine atın.
Mavi Renkli Kağıt Konteynerine Atılacak Maddeler
• Gazete, dergi ve mecmualar
• Defterler, kitaplar, kataloglar, prospektüsler
• Kartonlar (katlayarak koyun)
• Formlar, bilgisayar kağıtları.
• Sigara paketlerinin sadece kağıtları.
• Plastik içermeyen bisküvi, çikolata, sakız vb. Maddelerinin sadece kağıtları.
• Not kağıtları ve temiz kağıt torbalar.
Mavi Renkli Kağıt Konteynerine Atılmaması Gereken Malzemeler
• Yağlı ve ıslanmış kağıtlar.
• Karbon ve faks kağıtları.
• Duvar kağıtları,
• Yapıştırma bantları.
• Manyetik bantlar ve kartlar
• Yapışkanlı mumlu kağıtlar, kaplama kağıtları.
• Tuvaalet kağıtları
• Kağıt ve havlu mendiller
• Hijyen ve hijyenik pedler gibi temizlik kağıtları.
Kağıt Kutusu Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar
- Evinizde özellikle kağıtları toplayabilecek bir kağıt kutusu bulundurun.Bu ayrımı daha kolay kapabilmenizi sağlayacaktır.
• Kartonları kağıt kutusuna katlanmış bir biçimde atın.Aksi takdirde karton oldukça fazla yer kaplayacaktır.
• Kağıt kutularını sürekli kapalı tutunuz. Kutuya yağmur suyu girmemeli. Çünkü nemli kağıdın geri kazanılması mümkün değildir.
• Kağıtları kutuya sıkıştırmayın.
4.4. CAMLARIN GERİ TOPLANMASI
Cam atıklarınızı biriktirin. Yetkililerce belirtilen zamanlarda dışarıya bırakın veya cam kumbaralarına atın.
Cam Kumbaralarına Atılacak Malzemeler
• Kapaksız cam şişeler.
• Cam su bardakları, sürahi, vazo vb.
• Cam kavanozlar.
Cam Kumbaralarına Atılmaması Gereken Malzemeler
• Porselen ve seramik parçaları.
• Ampul florasan vb. Maddeler
• Çok kirli camlar.
• Ayna ve pencere gibi düz camlar.
• Araç camları.
4.5. PİLLERİN GERİ TOPLANMASI
Muhtelif cihazlarda kullandığımız pillerin, çoğunda, yüksek oranda ağır metal (civa, katmiyumvb.) bulunmaktadır. Bu tür piller kontrolsüz olarak tabiata atıldığında oldukça önemli zararlar oluşmaktadır. Bu sebeple öncelikle elektrik enerjisini veya civa, katmiyum gibi ağır metal içermeyen pilleri tercih edin. Atılacak pillerinizi pil torbasına biriktirip merkezi yerlerdeki pil kutularına atın.
4.6. DİĞER ATIKLARIN TOPLANMASI
- a. Katı Atıkların Depolanması:
Katı atık depolama alanları, katı atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek bir şekilde çevremizden uzaklaştırılması için yapılan özel depolama sahalarıdır. Bu alanlar yerleşim alanlarından uzakta ve geçirimsiz topraklar üzerine yapılan özel alanlardır. Genellikle çok derin olmayan bir çukur şeklinde tasarlanmış olan bu alanların yan ve taban bölümleri bu katı atıklardan kaynaklanan atık suların dışarıya sızmasını önleyici malzemelerle kaplanmıştır. Bu nedenle depolama alannına serilen atıklardan meydana gelen süzüntü suları tabii ortamla temas etmez. Bu alana serilen evsel atıkların üzeri ise daha sonra toprak ile örtülerek kapanır. Evsel atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde depolandığı bu alanlara “düzenli depolama alanı” ismi verilmektedir.
Bu alanlarda depolanan organik atıklar (Yiyecek atıkları, bitki atıkları vs.) su, nem, sıcaklık gibi etkenlerle değişime uğrarlar. Organik atıkların bu şekilde değişime uğramasına “Çözünme” denir. Çözünme havasız ortamda gerçekleşirse, metan gazı gibi çeşitli yanıcı gazların oluşumuna sebep olabilir. Bu gazlar enerji kaynağı olarak kullanılabileceği gibi kontrol altında tutulmazlarsa tehlikeli olabilirler. (Bu çözünme sonucunda elde edilen gübre, tarım yapılan toprağı zenginleştirmek için kullanılır.) - b. Yakma:
Büyük şehirlerde ve çöp depolama alanı bulma imkanının sınırlı olduğu bölgelerde atıkların imha edilmesi için yakma yönteminden yararlanılabilir. Yakma işleminde atıklar yüksek sıcaklıklarda büyük fırınlar içinde yakılarak tamamen imha edilirler. Bu işlem iki şekilde uygulanır.
b.1. Enerji elde edilerek yakma:
Ambalaj atıkları ve diğer ısı değeri yüksek olan katı atıklar gibi yakıldığında kalorifik değerleri yüksek olduğu için enerji elde edilebilir. Bu enerji konutların, büyük tesislerin ısıtılmasında kullanılabilir veya elektrik enerjisine dönüştürülerek yararlanılabilir.
Evsel atıkların yakılarak enerjiye çevrilmesi oldukça pahalı bir yöntem olduğu için genellikle gelişmiş ülkelerde ve büyük kentlerde uygulanmaktadır. Bu yöntem sonrasında atık miktarı büyük ölçüde azaltıldığı için atıkların depolanması için büyük ölçüde yer kazancı söz konusudur.
b.2. Enerji kazanımsız yakma:
Bu yöntem daha çok zehirli ve tehlikeli atıkları ortadan kaldırmak için kullanılır. Yakma işlemi sırasında çıkan gazların hava kirliliğine yol açmaması için özel filtrelerin kullanbaca filtreleılması gereklidir. Bu özel filtreler sayesinde yanma sırasında ortaya çıkan zararlı gazlar tutularak havaya karışması önlenir. Yakma sonucunda geriye kalan kül ve metal parçaları gibi artıklar ise, inşaat ve yapı malzemesi olarak yol ve asfalt yapımında kullanılabilir.
- c. Kompostlaştırma ve Organik Geri Kazanım:
Organik atıkların (Özellikle yiyecek ve bitki atıkları) kontrollu ortamlarda çözündürülerek meydana getirilen zengin toprak yapma işlemine “Kompostlama” denir. Organik atıklar; nem, hava ve sıcaklık gibi etkenlere bağlı olarak çürümeye başlar. Bu çürüme sonucunda elde edilen gübre, içerdiği faydalı mineraller nedeni ile tarım yapılan toprakları zenginleştirmek veya bitki ötüsünü geliştirmek için kullanılır. - d. Geri Kazanım ve Geri Dönüşüm:
Cam, metal, plastik ve kağıt/karton gibi değerlendirilebilir atıklar çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçirilerek yeni bir hammaddeye veya ürüne dönüştürülebilirler. Bu atıkların bir takım işlemlerden geçirildikten sonra ikinci bir hammadde olarak üretim sürecine sokulmasına Geri Dönüşüm denir. Bu süreç her bir atık türü için malzemenin cins ve niteliğine göre farklılık gösterir.
Geri kazanım terimi ise “tekrar kullanım ve geri dönüşüm” kavramlarını da içerdiği için biraz daha geniş kapsamlıdır. Değerlendirilebilir atıkların kaynağında ayrı toplanması, sınıflandırılması, fiziksel ve kimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye dönüştürülmesi işlemlerinin bütünü Geri Kazanım olarak adlandırılır.
Geri dönüştürülebilir atıklardan yeni ürün ve malzemeler üretmek için en temel konu bu atıkların oluştukları kaynakta temiz ve türlerine göre ayrılmış olarak biriktirilmesidir. Değerlendirilebilir atıklar diğer atıklar ile karıştırılırsa kirleneceği için elde edilecek yeni ürünün kalitesi düşük olur. Bu nedenle geri dönüştürülebilir atıklar, diğer atıklardan yani çöplerden ayrı ve temiz olarak toplanmalıdır. - 5. GERİ DÖNÜŞÜMÜN UYGULAMASININ AŞAMALARI
– 1- Değerlendirilebilir atıkların (Cam, metal, plastik ve kağıt/karton) diğer atıklar ile karıştırılmadan temiz bir şekilde ayrı olarak biriktirilmelidir.
– 2- Ayrı olarak biriktirilen bu atıklar, çöple karışmadan temiz bir şekilde belediyeler tarafından uygun araçlar kullanılıarak ayrı toplanır.
– 3- Kaynağında ayrı toplanan bu atıklar ayırma tesisilerindecinslerine göre (cam, metal, plastik, kağıt/karton olarak) sınıflandırılır. Bu üç işlem geri kazanım olarak tanımlanmaktadır.
– 4- Geri kazanılan atıklar tekrar işlenmek ve değerlendirilmek üzere geri dönüşüm işletmelerine sevk edilir. Geri dönüşüm işlemi her malzeme türü için farklı işlemlerden oluşur.
– 5- Geri dönüşüm işlemi çoğu kez önemli ölçüde ekonomik ve çevre kazançları oluşturur.
- 6. GERİ DÖNÜŞÜMÜN YARARLARI NELERDİR?
a. Doğal kaynaklarımız korunur:
Kullanılmış ambalaj ve benzeri değerlendirilebilir atıkların bir hammadde kaynağı olarak kullanılması, yerine kullanıldığı malzeme için tüketilmesi gereken hammaddenin veya doğal kaynağın korunması gibi önemli bir tasarrufu doğurur. Doğal kaynaklarımız, dünya nüfusunun ve tüketimin artması sebebi ile her geçen gün azalmaktadır. Bu nedenle doğal kaynaklarımızın daha verimli bir şekilde kullanılması gerekmektedir. - b. Enerji tasarrufu sağlanır:
Geri dönüşüm sırasında uygulanan fiziksel ve kimyasal işlem sayısı, normal üretim işlemlerine göre daha az olduğu için, geri dönüşüm ile malzeme üretilmesinde önemli bir enerji tasarrufu sağlanır. Geri dönüşüm ile tasarruf edilen enerji miktarı atık cins ve bileşimine bağlı olarak değişmektedir. Örneğin bir alüminyum kutunun geri dönüşümü ile %90, kağıdın geri dönüşümü ile %60 oranında enerji tasarrufu sağlandığı bir çok uzman tarafından ifade edilmektedir. - c. Atık miktarı azalır:
Geri dönüşüm sayesinde çöplüklere daha az atık gider ve buna ek olarak bu atıkların taşınması ve depolanması kolaylaşır, çünkü artık daha az çöp alanı ve daha az enerji gerekmektedir.
d. Geri dönüşüm ekonomiye katkı sağlar:
Geri dönüşüm sayesinde hammaddelerin azalması ve doğal kaynakların tükenmesi önlenecek, böylelikle ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır.
Çevre açısından;Yurdumuzda üretilen kağıt ve karton imalinde SEKA’nın bazı fabrikaları hariç olmak üzere, üretim tamamen hazır ithal selüloz , saman ve atık kağıttan yapılmaktadır. İyi organize edilmiş bir toplama sistemi belediyelerin katı atık toplama yüklerini hafifleteceği gibi, çöplüklerde bertaraf edilmesi işlemini de önleyecektir. Ayrıca, üretimin atık kağıt kullanılarak yapılması halinde imalat için gerekli olan su ve kimyevi maddelerin daha az kullanılacak olması ÇEVRE KORUNMASI açısından son derece önemlidir.
Orman kaynakları açısından;Türkiye’de orman kaynakları kağıt üretimine paralel olarak gelişmemekte, bu yüzden kağıt sanayii için hammadde sıkıntısı doğmaktadır. 1 ton kağıt üretimi için takriben 3 m³ ağaca ihtiyaç vardır ki, atık kağıdın değerlendirilebilmesi ile odun kullanımı sınırlandırılabilmek
Enerji Tasarrufu;Kağıt üretiminde odun yerine atık kağıt kullanılması durumunda üretim için lüzumlu enerji ihtiyacı daha azdır. Zira atık kağıt, hammadde olarak kullanılan odundan selüloz üretimine nazaran çok daha az enerji harcanarak hammadde haline getirilebilmektedir. Bu yüzden mühim ölçüde enerji tasarrufu sağlanmaktadır.
Hammadde Kaynağı ve Kimyevi Madde tasarrufu;Atık kağıtların kullanımı, kullanıldığı ölçüde bir hammadde kaynağı oluşturmaktadır. Bu nedenle atık kağıt kullanımı halinde, kağıdın bünyesinde bulunan bazı kimyevi maddeler de geri kazanıldığından kimyevi madde tasarrufu gerçekleşmektedir.
Maddi tasarruf;Atık kağıdın ülke içinde toplanıp kullanılması ile yurt dışından selüloz ve atık kağıt ithalinin azalması ile mühim ölçüde tasarruf temin edilecektir. Ayrıca, atık kağıdın toplanması, tasnifi ve nakliyesi dolayısıyla yeni istihdam sahaları ortaya çıkacaktır.
- 7. GERİ KAZANIM KONUSUNDA BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?
• Geri dönüşüm ve tekrar kullanımın ötesinde, atıkların özelliklerinden yararlanılarak içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal veya biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesine geri kazanım denilmektedir.
• Geri kazanımla, doğal kaynaklarımız korunur, enerji tasarrufu sağlanır, ekonomiye katkı sağlanır, çöplüğe giden atık miktarı azalır ve geleceğe yatırım yapılır.
• Türkiye’de atıkların geri kazanımı konusunda uzun yıllardır süregelen çalışmalar vardır. Cam, kağıt, karton, plastik ve metol gibi atıklar özellikle çöp dökme sahalarından ve sokak toplayıcıları kanalı ile sokaklardan toplanmakta ve hammadde kaynağı olarak çeşitli sektörlerde kullanılmaktadır.
• Kullanılmış ambalajların ve diğer değerlendirilebilir atıkların genel çöpten ayrı ve temiz olarak toplanması yöntemi geri kazanım sürecinin ilk aşamasını oluşturmaktadır. Ayrı toplanan geri kazanılabilir atıkların geri dönüşüm işlemine tabi tutulabilmesi için cinslerine göre de ayrılmaları gerekmektedir.
• Türkiye’de çöp miktarının yaklaşık % 15-20 sini geri kazanılabilir nitelikli atıklar oluşturmaktadır.
• Ambalaj çöp değil, aynı zamanda bir hammaddedir. Yeniden kazanımı mümkün olan ambalajları evlerimizde ayrı toplayalım.
• Herhangi bir ürünü alırken geri dönüşümlü olmasına dikkat edelim. Kağıtlarımızı, defterlerimizi tutumlu kullanıp, kullanılmış kağıtları geri kazanalım.
• Tükettiğimiz kağıtları çöpe atmak yerine toplayıp ekonomiye kazandırabilir ve çevre kirliliğini önleyebiliriz.
• Bir ton kullanılmış beyaz kağıt, geri kazanıldığında 16 adet çam ağacının, bir ton kullanılmış gazete kağıdı geri kazanıldığında ise 8 adet çam ağacının kesilmesi önlenmiş olacaktır.
• İnsanların birbirlerine gönderdiği mektupların %44’ü okunmamaktadır.
• Yalnızca 100.000 aile gereksiz yazışmayı durdurursa, her yıl 150000 ağaç kesilmekten kurtulacaktır.
• Bir insan, ömrünün 8 ayını, gereksiz yazışma zarflarını açarak geçirmektedir. Bir büro elemanı yılda, 81 kilo yüksek vasıflı kağıdı çöpe atmaktadır.
• Bir kere kullanıp atacağımız poşetler yerine, sürekli kullanabileceğimiz bez torba sepet ve fileleri tercih edelim.
• Plastikler doğada parçalanma süresi en uzun olan maddeler olduğu için yok edilmesi güçtür. Bu nedenle bu maddeler mümkün olduğunca ayrı biriktirilip geri kazanılmaları sağlanmalıdır.
• Plastik ambalaj atıldan yıkanıp granül haline dönüştürülerek ikincil ürün üretiminde hammadde olarak kullanılmaktadır. Sera örtüsü, otomotiv sektöründe plastik torba, marley, pis su borusu elyaf ve dolgu malzemesi, araba yedek parçası yapımında kullanılmaktadır.
• Yeni üretime kıyasla, metal ve plastikte %95 enerji tasarrufu sağlarız.
• Geri dönen her bir ton cam için yaklaşık 100 litre petrol tasarruf edilmiş olacaktır.
• Bir cam şişe doğada 4000 yıl, plastik 1000 yıl, çiklet 5 yıl, bira kutusu 10-100 yıl, sigara filtresi 2 yıl süreyle yok olmamaktadır.
Evsel atıklar arasındaki cam şişe ve kavanozların geri dönüşümü ülkemizde oldukça eski yıllara uzanmaktadır fakat yaygın olmadığından pek az kişi tarafından bilinir. Renklerine göre ayrılan cam şişe ve kavanozlar ve diğer cam atıklar kırılarak cam tozu haline getirilir. Cam tozu, kum, kireçtaşı ve soda külü ile karıştırılır ve yüksek sıcaklıkta şekillendirilerek yeni ürünlere dönüştürülür.